Hургуулиимнай
ехэ hайндэр
Хориин нэгэдэхи дунда hургуули yнгэрэгшэ жэлдэ «Россиин эрхим hургуули» гэhэн yндэр, хyндэтэ нэрэ зэргэдэ хyртoo hэн. Иимэ ехэ сэгнэлтэ манай hургуули абаха еhоороо абаа гэхэ хэрэгтэй. Юундэб гэхэдэ, hургуули дyyргэhэн зоной дундаhаа ямар олон эрхим бэрхэ хyнyyд урган гараа гээшэб! Тэдэнэй дунда эрдэмтэд, уран зохеолшод, артистнууд, габьяата ажалшад дyyрэн ха юм.
Мyнoo сагташье эрхим хурса хyбyyд, басагад энэ hургуули жэл бyхэндэ дyyргэжэ байдаг. Энэ хадаа hургуулиин багшанарай бyхы коллективэй амжалта тyгэс ажал хyдэлмэ-риие ялас гэтэр гэршэлжэ байна. Жэлhээ жэлдэ манай hургуулида бэрхэ багшанар таhалдадаггyй юм. Наhатай болоhон багшанарай хойноhоо тэдээнhээ юугээршье дутахагyй залуу багшанар урган гараад байдаг. Мyнoo Любовь Александровна Цыдыпдашиевагай хyтэлбэри доро Хориин нэгэдэхи дунда hургуулиин багшанарай бyхы коллективэй амжалта тyгэс ажал хyдэлмэриие ялас гэтэр гэршэлжэ байна. Жэлhээ жэлдэ манай hургуулида бэрхэ багшанар таhалдадаггyй юм. Наhатай болоhон багшанарай хойноhоо тэдээнhээ юугээршье дутахагyй залуу багшанар урган гараад байдаг. Мyнoo Любовь Александровна Цыдыпдашиевагай хyтэлбэри доро Хориин нэгэдэхи дунда hургуулиин багшанар эрхим hайнаар хyдэлнэ.
Хуушанай багшанарые магтан хyндэлхэ, дурсан hанаха еhо заншал Хориин hургуулида нягтаар сахигдадаг юм. Hургуулиин тyрэhэн yдэртэй дашарамдуулан, Борголовско уншалганууд гээд нэрлэгдэhэн hайндэр yнгэргэгдэдэг болонхой. Энэ удаа hайндэр табадахияа yнгэрhэн байна. Hайндэр алдар суута арбаад багшанарта зорюулагдаа. Тэдэнэй дунда Куриганова Екатерина Сутаевна, Эрдынеева Мария Зориктуевна гэгшэд болоно. Наhан соогоо эгээл тyрyyшынхиеэ 1963 ондо hургуулида ерэхэдэмнай, бидэниие Екатерина Сутаевна угтан абаа hэн. Урин зooлэн зантай, ехэ hайнаар заадаг багша байhан юм.
Долоо наhатай болоhон
Долгонсог хyбyyд, басагад,
Hургуулиин богоhо
Hэмээхэн алхаа hэмди.
Урин сэбэр шарайтай,
Ухамай сэсэн бодолтой
Эгээл тyрyyшымнай багша
Эльгэлэн угтаа hэн.
«А» yзэгhoo эхилээд,
«Я» yзэг хyрэтэр,
Нэгэ тооhоо захалаад,
Зуу тоо болотор
Богонихон саг соо
Бидэндэ заажа yгoo hэн.
Бyхы эрдэм суртаалда
Бэлэхэнээр hургаа hэн.
Эрдэм номдо иигэжэ
Эрхим бэрхээр заалгаад,
Ажабайдалай харгыгаар
Амжалта тyгэс ябанабди.
Энээхэн наhан соомнай
Эгээл тyрyyшымнай багша
Эли бодолдомнай мyнхэрooд,
Эжы мэтээр hанагдадаг юм.
Табадахи классhаа эхилээд, арбадахи класс дyyргэтэрнай Мария Зориктуевна манай классай хyтэлбэрилэгшэ, арифметикэ, алгебра, геометриин багша байгаа. Ooрoo дунда, дээдэ hургуулинуудта эрхим хурсаар hураhан хадаа заахадаа ехэ бэрхэ hэн. Манай нyхэр Арсалан Цыдендоржиев математикаар бyхы hургуули соогоо эгээл бэрхэ hурагша байhан юм. Саашадаа Буряадай багшанарай институдай физико-математическа факультет тон эрхимээр дyyргээд, залуу эрдэмтэн болоод ябатараа сагhаа урид харамтайгаар наhа бараhаниинь ехэ хайратай байдаг юм. Бидэ хамтадаа 37 хyбyyд, басагад арбадахи «а» класс дyyргээ hэмди. Энэ hайндэртэ тэдээн сооhоо Галина Дарижапова, Лидия Хайбзанова, Галина Цыдендамбаева, Дулма Галсанова, Галина Гомбоева, Надежда Дашидоржиева, Солбон Шоенов, Доржо Дамбаев гэгшэд эрхим хyндэтэ Мария Зориктуевнатаяа золгожо, бултанайнгаа зyгhoo гарай бэлэг барюулаад, иигэжэ хyсэhэн байнабди:
Эгээл дээдэ hургуули
Эрхим хурсаар дyyргэжэ,
Эрхим багша болоод,
Эдир бидэнэртэ
Эрдэм ном заагаа hэнта.
Тон yнэтэй, сэнтэй
Танай хэшээлнyyдые
Хэзээдэшье мартангyйгooр,
Ходо hанажа ябанабди.
Жэл бyри жэгдэ амгалан,
Он бyри омог дорюун,
Орой дээрээ Отошо бурхантай,
Магнай дээрээ Майдари бурхантай,
Намсарай шэнги баян,
Найдан шэнги yнэр,
Буянтай хэшэгтэй,
Yлзы жаргалтай,
Элyyр энхэ hуугыт даа.
Yри хyyгэдтнай
Yндэр амжалтануудые туйлажа,
Yнэр баян, огсом дорюун ябаг лэ даа.
Тандаа бултадаа
Доро-доро дохинобди,
Дураяа мэдyyлнэбди!
Энэ hайндэрэй yедэ элдэб классуудай hурагшадай дунда буряад хэлээр, математикаар, мyн «Хyн ба байгаали» гэhэн темээр олимпиаданууд yнгэргэгдoo. Энээнhээ гадна «Hургуулиин тyyхын хуудаhанууд» гэhэн темээр hурагшад гэртээ даабаринуудые дyyргээд ерээ hэн. Мyн тyрэл hургуули тухайгаа шyлэгyyдые зохеоhон эдир поэдyyд мyрысэhэн байна. Бyхы багшанарта, айлшадта зорюулагдаhан дуунууд олоор зэдэлээ hэн. Эдэ бyгэдэдэ илажа гараhан hурагшадта бари мyлшэ бэшэ, харин гайхалаа барамаар yнэтэй шагналнуудай барюулагдаhан ушар хyн бyхэниие ехэтэ баясуулаа бэлэй.